Staatsgreep met nepnieuws in Roemenië: dit is het bewijs

‘Beauty is in the eye of the beholder’. Een mooi spreekwoord, wie weet wie hem heeft bedacht verdient een flesje wijn. Op het platteland hebben ze een ander spreekwoord dat hetzelfde betekent. Dat spreekwoord gaan we hier niet invoegen, het is iets met een boer en een varken. Lang verhaal kort; meningen kunnen verschillen. De een is als de dood voor Poetin, de ander gelooft het allemaal wel. Nu worden er op dit moment verkiezingen in Roemenië gehouden (of, werden) en daarbij zou er sprake zijn van Russische inmenging. Het was zelfs zo erg, dat de hoogste rechter in Roemenië de uitslag ongeldig heeft verklaard. De vermeende door Rusland gestolen verkiezingen zullen in de toekomst opnieuw gedaan moeten worden. Natuurlijk bespraken we dat bij Current Ratio.

Er zitten wat haken en ogen aan het verhaal. Ten eerste heeft de inmenging betrekking op campagnes op TikTok. Dat sociale medium is in Roemenië populairder dan hier. Het lijkt erop dat een marketeer vrij agressief accounts heeft opgericht en mensen heeft overspoeld met berichten van de conservatieve kandidaat Georgescu. Bij de eerste ronde versloeg hij zijn rivale Elena Lasconi van de ‘Red Roemenië Unie’. Dat is een Europese zusterpartij van D66 en VVD. De overwinning op zich wordt al als bewijs voor Russische inmenging gezien. Dat verhaal is zo zwak, dat ook Lasconi woedend is over het annuleren van de uitslag. Dat is volgens haar ondemocratisch. Kijk, dat is een echte democraat. Ze verliest liever dan dat ze het op deze manier moet winnen. In ieder geval heeft al het bewijs betrekking op de omstandigheden, vooral de campagne op social media. Er zijn dus geen stemformulieren vervalst, bijvoorbeeld. In dat kader is dit artikel van European Council on Foreign Relations interessant. Het haalt er een aantal termen bij, van inmenging tot extreem-rechts. Daarbij gaat het enkel en alleen op trends die journalisten op social media waargenomen menen te hebben, niet op de stembusgang zelf. In het mediageweld wordt dat wel eens vergeten. Het maakt nogal een verschil, een te agressieve campagne op social media of daadwerkelijke fraude op de verkiezingsdag zelf. Het gaat hier mogelijk om het eerste en zeker niet om het tweede. Nu is het verhaal al een stuk minder spannend, nietwaar?

De huidige president Klaus (Klaus!) Ioannis blijft nu nog even Roemenië in de Europese raad vertegenwoordigen. Elke regeringsleider in die raad heeft een vetorecht, als het op financiën aankomt. De nieuwe Europese commissie heeft grote - en dure - ambities, die de conservatieve Georgescu had kunnen torpederen. Als hij na een paar maanden alsnog wint, dan is hem die kans afhandig gemaakt. Daarom is het eventjes annuleren van een verkiezingsuitslag een heftige beslissing. Dat brengt ons bij het tweede probleem, namelijk dat het bewijs niet echt imponeert maar dat is aan de lezer. In de uitzending van Current Ratio zit een link naar de officiële juridische onderbouwing. Die is in het Roemeens. Voor iedereen die niet zo Europees is ingesteld dat hij of zij Roemeens spreekt, hebben we deze laten vertalen.

Het eerste document begint met algemene informatie. Natuurlijk gaat de overheid opletten, als er illegale dingen rondom de stembus gebeuren. Mooi, weten we dat ook weer. Dit is nog steeds geen bewijs.

Een tweede document laat zien dat Georgescu in aanloop naar de verkiezingen steeds meer met TikTok is gaan doen en niet zozeer met andere sociale media. Zijn bekendheid steeg snel. Een half miljoen Roemenen volgt hem. Dat is ongeveer zes procent van de Roemen op TikTok en 2,5 procent van alle Roemenen. Nu is het de vraag of je hiermee verkiezingen kunt ‘stelen’.

Op een gegeven moment gingen andere accounts filmpjes delen van de presidentskandidaat waarvan men zegt dat hij pro-Russisch is. Een van die accounts is die van influencer Maria Cerasela. Sommigen kregen tot wel duizend euro aangeboden om reclames van Georgescu te delen. Hij heeft dus geld gebruikt om campagne te voeren. De Roemeense geheime dienst noemt dat zijn budget voor de verkiezingen misschien wel bijna vier ton in euro’s bedraagt, geld dat mogelijk afkomstig is uit het Kremlin. Er is geen bewijs dat dat niet zo is.

In de uitzending van Current Ratio van een paar dagen geleden zien we dat haar TikTok-account na de verkiezingen toen nog actief was. Ze plaatste immers een foto van een kerstboom. Nu is dit account wel offline gehaald.

TikTok gaat hierin niet vrijuit. Het is de bedoeling dat accounts die politiek bedrijven, als zodanig worden aangemerkt. Dat is om de een of andere reden fout gegaan. Hierin zag de rechter een belangrijke reden om de hele verkiezingsuitslag dan maar ongeldig te verklaren.

De Roemeense geheime dienst kan dan niet uitsluiten dat dit behalve het werk van een goede marketeer, ook het werk van Poetin geweest kan zijn. Om het zekere voor het onzekere te nemen koos men voor de genoemde drastische stap. Dat zou vanaf nu ook in andere Europese landen kunnen gebeuren. Als het theoretisch mogelijk is dat Poetin een kandidaat steunt, kun je eerst de verkiezingen afwachten, kijken wie er wint, en als het de verkeerde is, alsnog de boel cancellen. Het interessante aan deze casus is dat al het bewijs voor de verkiezingen al is verzameld. Men heeft de uitslag afgewacht om daarna pas in te grijpen. Het is de vraag of dat ook gebeurd zou zijn als Lasconi had gewonnen. Dat zullen we nooit weten, ook tot haar eigen verdriet.

En hoe weten we dat Poetin achter de inmenging zit? Deze analyse van de inlichtingendiensten noemt dat dit niet de eerste keer is dat dergelijke berichten leest en een en een is twee.

Bij het programma Current Ratio hebben we screenshots gebruikt van TikTok-accounts die volgens de inlichtingendiensten eigenlijk van het Kremlin zijn. Die van de genoemde Maria Cerasela is nu verwijderd, maar in ons archief zit nog het bewijs van de kerstboom. Merk op dat die foto vijf dagen ouder is dan de uitzending van 11 december. De Roemeense geheime dienst stuurt een brief naar TikTok met het verzoek om dit account vanwege de Russische dreiging offline te halen en toch plaatst ze een foto van een kerstboom!

De zittende president (die dus nog even blijft zitten, ook al zit hij aan het einde van zijn grondwettelijke termijn) had meteen contact met de voorzitter van de Europese commissie. Dit moeten we vaker doen! Er is sinds de pandemie een ‘Digital Services Act’, die inhoudt dat de Europese commissie berichten offline kan halen. Censuur valt eigenlijk onder het recht van de lidstaat. De EU heeft bedacht dat social media ook producten en diensten zijn, te verkopen op een markt. En de interne markt wordt gereguleerd door de EU, dus mag de Europese commissie zich bemoeien met wat mensen op social media plaatsen.

Er komen ook in Duitsland verkiezingen aan en Frankrijk is politiek instabiel. Dit gaan we dus vaker zien. Of bovenstaand bewijs genoeg onderbouwing biedt, laten we aan de lezer.

Wilt u mijn werk mogelijk maken? Ga naar BackMe, of u koopt mijn hele boek, Het Euro Evangelie: Eventueel laat u uw waardering voor dit artikel merken via de knop hieronder. Of niet.