‘I support the current thing’: wat is vandaag moreel in de mode?

* Racisme ingezakt * *Festivals blijvend sterk* *Oekraïne, zijn we wel klaar mee*

Ongevaccineerden en racisme zijn uit, vluchtelingen en klimaat doen het matig maar festivals scoren altijd goed. Mensen zijn nu weer even bezig met antisemitisme en Oekraïne heeft een groot aandachtsprobleem: welkom in de wondere wereld van Google Trends.

Waar mensen op zoeken, daar kun je advertenties op baseren en zo maken de media hun nieuws. Kijk maar naar de archieven van RTL Nieuws en het NOS Journaal: hoe vaak gaat het over de oorlog in Tigray of Karabakh of digitale onderwerpen als CBDC? Bijna nooit. Daarmee zou je mensen daadwerkelijk informeren en dat betekent dat kijkers er niet bij voorbaat zelf op zoeken. Dat zorgt voor minder views en clicks en daarmee advertentiegelden, dus worden de onderwerpen genegeerd. U vraagt om een korte demonstratie?

Ga naar het nieuwsoverzicht van RTL Nieuws en zoek naar berichtgeving over Gerard Joling, of anders Britney Spears of Kim Kardashian. Alles over ‘Geer’ wordt tot in den treure uitgeplozen, van liefdesleven tot deelname aan programma’s als The Masked Singer en natuurlijk wil iedereen de nieuwtjes weten over de Toppers. RTL Nieuws heeft recentelijk 689 keer aandacht aan hem geschonken en de tijdlijn laat zien dat het om de paar dagen raak is: zo blijven we RTL kijken, je zou eens wat missen. Dit is waar Nederlanders hun brein mee vullen.

In de Ethiopische regio Tigray woedt een oorlog waar de afgelopen jaren mogelijk meer slachtoffers zijn gevallen dan in Irak of Oekraïne, het zou om meer dan een half miljoen burgers en militairen kunnen gaan. Maar het ligt in Afrika, het is ver weg, de schuldvraag is complex, dus het is moeilijk om advertenties op het onderwerp te verkopen. Daarom zwijgen media het zo goed als dood. Hoe zit het eigenlijk met Gerard Joling zijn kinderwens? Moet hij dat nog wel doen, wat vindt u? Er zijn zo tien doodgezwegen conflicten op te noemen, de mensen op straat in Nederland hebben er geen flauw benul van.

Naast het oppervlakkige nieuws zijn er ook de morele onderwerpen, waar elk rechtschapen mens zich uitvoerig over moet uitspreken. Die compenseren het gebrek aan aandacht voor wat er echt gebeurt in de complexe wereld van 2023. Dat is ‘the current thing’, hetgeen waar men een button voor op de jas doet omdat je anders opvalt op je werk. Niet zo lang geleden moest je je laten vaccineren, daar kon je dan selfies van maken en bij elke Coronavaccinatie deed je dan een extra emoticon van een spuitje op je Twitter. Het zijn een soort digitale KLM-huisjes maar dan wel klimaatneutraal. Vlaggetjes zijn ook top, iets met transgenders, racisme of Oekraïne. Dat is natuurlijk hartstikke leuk, als we het infantiele aspect negeren, maar is het wel helemaal zonder risico?

Sinds 7 oktober 2023 is er meer aandacht voor de Palestijen en voor antisemitisme. Zo’n tien dagen geleden waren allemaal Nederlanders nog druk met het inzamelen van knuffeldieren voor Gaza, op social media, maar de aandacht zakt al in. Bij het onderwerp ‘antisemitisme’ is dat minder sterk het geval, wat een reden kan zijn waardoor Israël in de publieke opinie meer tijd krijgt om bepaalde militaire operaties te voltooien. Iedereen die strategisch denkt is zich bewust van dit aspect. 

Virussen hebben twee pieken. Een kleine twintig jaar geleden was er de voorloper van Corona,ook wel bekend als SARS. Toen kwam het virus terug en mochten mensen niet naar festivals, dat was in 2020. Net in die zomer was racisme heel eventjes belangrijk, want in de VS waren er de BLM-protesten. Die aandacht is helemaal verdwenen, want mensen mogen weer naar festivals. Is racisme dan ook voorbij? Je ziet niemand meer met die BLM-buttons. Het is natuurlijk goed te beargumenteren dat men de medemens anders kan behandelen op basis van etnische kenmerken en dat kan zeker sociale ellende opleveren. En niet iedereen zal evenveel last hebben van racisme, ook dat zal de meerderheid beamen. Maar is dat onrecht nu dan opgelost, met het verdwijnen van de aandacht? Of was er sprake van een hype, verdrongen door een nieuw ‘current thing’? Als men echt om het onderwerp zegt te geven, zou dat best respectloos zijn. En elke morele hype loopt het gevaar te worden ingeruild voor een andere, alsof het hippe sneakers zijn. 

Deze cijfers komen van Google Trends en zijn loglineair. Dat betekent dat de sprong van een naar een twee een factor tien is, want anders vertroebelen de uitschieters het zicht. De linker grafiek is een index van het populairste onderwerp, het virus. Een index is een veelvoud van honderd en de loglineaire grafiek maakt daar twee van - tien tot de macht twee is immers honderd, weet u ook weer hoe dat werkt als u niet al bekend was met de manier van weergeven! De rechter grafiek bevat de onderwerpen die van secundair belang zijn in de publieke opinie. Ze scoren een tiende van de virussen en de Oekraïeners, daarom staan ze apart. Samen laten ze ‘the current thing’ van elk jaar zien: van vluchtelingen in 2015, tot racisme in 2020 en Oekraïne in 2022. Na het eigen piekjaar verslapt de aandacht en dan moet je als slachtoffer van sociaal onrecht je zaakjes voor elkaar hebben, want je bent niet meer hip. 

Zo bekeken heeft Oekraïne een groot probleem. Deugen met buttons voor allemaal genders, gluten of vluchtelingen is nooit meer dan twintig maanden leuk, dan verslapt de aandacht. Het tegenoffensief van Oekraïne heeft niet gebracht waar men op hoopte en de TikTok-breintjes van de decadente Westerling verlangen al naar iets anders. Oekraïne heeft nog veel meer steun nodig, maar daar kun je lastiger electoraal mee scoren. Als de Oekraïeners niet uitkijken raken ze uit de gratie en krijgen ze ook die steun niet meer, dan is men hier moe van denken aan het onderwerp. Binnen de data van de aandacht voor de Palestijnen zit een schatting, volgens Google: daarom moeten we daar later op terugkomen. Vooralsnog lijkt het alsof de aandacht nu al verslapt, waarna de steun de trend zal volgen. Misschien is het toch tijd voor iets volwassener media, want dit slaat eigenlijk echt nergens op.

Wat zal het volgende ‘current thing’ zijn? Meldt u zich aan voor Backme.org en praat mee. Ik ben benieuwd naar uw idee erover en alleen zo kan ik een meer volwassen alternatief bouwen.