De Europese schijnverkiezingen zijn minder belangrijk dan ze lijken

Ja, het is een democratisch recht, in Noord-Korea mag je het niet, Poetin is een vervelende vent, bedenk maar redenen waarom je de verkiezingen heel belangrijk moet vinden. Alleen is uw keuze feitelijk irrelevant. Ten eerste is het zo dat de leden van de Europese raad, achter gesloten deuren, besluiten wie ze voordragen als voorzitter van de Europese commissie. Als dat een kandidaat is die heel veel geld wil uitgeven, is dat slecht voor Nederland: want dit land is een grote nettobetaler, ook bij het Coronafonds - waarvoor nog steeds geleend wordt. De premier van Nederland kan een kandidaat tegenhouden, of via onderhandelingen punten voor Nederland binnenslepen. Het is dus de vraag wie er op dat moment namens Nederland deelneemt aan een vergadering in de raad. Mark Rutte geeft altijd toe, dat was in eerdere gevallen ook zo. Wilders zal daar minder toe geneigd zijn en het is de vraag in hoeverre Dick Schoof, waarschijnlijk de nieuwe premier, de lijn van Wilders gaat volgen. Bij bepaalde zaken heeft een premier van Nederland ook een veto, bijvoorbeeld als het over geld gaat. De snelheid van de vorming van een nieuw kabinet is dus veel bepalender dan welke zogeheten 'Spitzenkandidat' het goed zal doen. De vorige keer deed Frans Timmermans het bijvoorbeeld heel goed maar in de Europese raad werd de verkiezingsuitslag terzijde geschoven. Waarom, dat zullen we nooit weten want er worden geen notulen gepubliceerd van deze vergaderingen. Daarom zijn deze vergaderingen belangrijker dan verkiezingsuitslagen. Voorstanders van de EU worden helemaal gek als je dit zegt, maar dat maakt het niet onjuist. De procedure is beschreven in artikel 17 van het verdrag ter werking van de EU en daarin speelt de verkiezingsuitslag geen doorslaggevende rol: kijk zelf maar, het gaat specifiek om leden 6, 7 en 8. In de EU heeft vervolgens de commissie wetgevende bevoegdheid, de werking is anders dan de Nederlandse dynamiek tussen regering en Kamer. Die is uitgelegd in artikel 81 Grondwet, de macht van het Europees parlement is beknot via artikel 225 van het genoemde verdrag. Ook wordt de verkiezing nu voorgesteld als een soort nek-aan-nek race tussen Frans Timmermans en Geert Wilders maar zo werkt het simpelweg niet.

Ten tweede is uw keuze irrelevant, omdat partijen in Brussel coalities vormen. In Brussel zijn Nederlandse partijen onderdeel van Europese families die fractiediscipline kennen. Zo zijn CDA, BBB en NSC onderdeel van de Europese christendemocraten. Uit hun midden komt Ursula von der Leyen, de vrouw die de democratie stevig op de schop wil nemen. Je kunt dus heel moeilijk doen over een stem, als je tussen deze drie twijfelt, maar uiteindelijk knikken ze braaf en tekenen ze bij het kruisje als Tante Ursula iets wil. Bij debatten in Nederlandse media zie je duidelijk een bepaalde irritatie tussen Henri Bontenbal en Pieter Omtzigt, er is natuurlijk een bepaald verleden. Maar in de praktijk gaan alle stemmen op een grote hoop en is het volstrekt irrelevant waar u op stemt. Op dezelfde manier zijn VVD en D66 lid van de beweging Renew Europe (geel) en ook die stemmen gaan op een grote hoop. De zetelverdeling is als volgt: The Left: 37, S&D: 139, G/EFA: 72, RE: 102, EPP: 176, ECR: 69, ID: 49, NI: 61 zetels voor een totaal van 705.

Sterker nog, de sociaaldemocraten, liberalen en christenen hebben een verbond gesloten waarbij ze zelden tot nooit een voorstel van de commissie torpederen. Het maakt dus letterlijk totaal niets uit of Groenlinks, PvdA, CDA, NSC, BBB, VVD, D66, Christenunie of Volt stemt. Deze parlementariërs doen exact wat de commissievoorzitter ze opdraagt, dus het maakt compleet niets uit op welke van deze partijen u stemt. Ze doen toch exact hetzelfde.

Een gerespecteerde kijker van Current Ratio die anoniem wil blijven heeft het stemgedrag van alle Nederlandse europarlementariërs onderzocht. Daaruit komen volgens kijker de volgende inzichten:

De parlementariërs van PvdA, D66 en GroenLinks stemmen in 98% van de gevallen vóór.

De parlementariërs van VVD en CDA komen op 95% instemming.

Aantal voorstemmen van links is groter dan van midden-rechts, ondanks een EVP-voorzitter van de Commissie.

Renew, EVP, S&D en de Groenen bepalen samen alle stemmingen, hoogstens stemt een van deze fracties een keer tegen waarbij de einduitslag niet wijzigt. Dit geldt niet voor de EVP, die fractie kan elk wetsontwerp maken en breken.

Bij de VVD, D66 en PvdA lijkt de fractiediscipline erg sterk.

Bij de VVD en het CDA lijkt regelmatig de hele fractie zich te onthouden van stemmen (abstention), zonder een duidelijke reden.

FvD stemt altijd tegen.

ECR is het meest volatiel in zijn stemgedrag en lijkt geen fractiediscipline te kennen.

Slechts bij een enkele wet hebben de stemmen van ECR invloed gehad op de uitslag.

Uit het overzicht zou je kunnen afleiden, dat het voor de kiezers op 6 juni geen zin heeft om op JA21, MDD of FvD te stemmen; deze stemmen hebben geen effect. Een keuze voor VVD, D66, PvdA, EVP en de Groenen is om het even. Stemmen lijkt dus eigenlijk zinloos. Het democratisch gehalte van de EU is marginaal en dat wordt hier bevestigd.

Ik kan niet anders dan concluderen dat hij /zij/het gelijk heeft.

Mijn boek over de euro bestellen kan op Bol.com, er komt een nieuwe papieren versie aan: dat kost nog een week. Mijn werk ondersteunen kan via Backme.org. En als u meer wil weten, kijk dan naar deze uitzending van Current Ratio. En tot slot nog mijn gesprek erover met Marianne Zwagerman bij Radio 1: veel kijkplezier!