CBDC topic 1/25: ‘Bij negatieve rente moet cash misschien wel weg’ (ECB, 2015)

Als cash bestaat werkt je digitale munt je niet, dus wat zou er gebeuren?

‘He was machst du da!’. We schrijven Benidorm, de late lente van 2022. Aan het woord is ene Helga, een driemaal gescheiden weduwe van Oost-Duitse origine. Helga heeft zich kort ervoor zo gracieus als een bouwvakker uit het lauwe Spaanse zwembad vol zones met drijvende, bladvormige verdorde boomzaden weten te hijsen en buigt nu naast mijn tafel nat voorover. Attent als ze is, voorkomt ze met haar handen dat er spetters van haar gerimpelde lijf op deze laptop vallen, ze wil namelijk inderdaad een blik op het scherm werpen. Dat had niet gehoeven, elke schrijver heeft een speciale waterdichte laptop die ook onkwetsbaar is voor omvallende glazen rosé. 

Het antwoord op de vraag van Helga over was ich aan het machen war is evenwel simpel: een boek schrijven, over de euro, te ver doorgetrokken Europese ambities en hun spectaculaire falen, erg politiek en economisch dus. Een en ander moest wel resulteren in een digitale identiteit, om een digitale munt (CBDC, daar is hij) te ondersteunen. Het laat Helga in vertwijfeling achter. Waarom doe je dat ook hier, in Benidorm, in een resort met niet meer dan een alcoholvrije bar voor de aanwezige Duitse gasten, eveneens zonder ruggengraat? Simpel, het boek moet ooit af. Hier is minder afleiding. 

Onder deze omstandigheden is het hoofdstuk over de digitale dystopie geschreven, in de Eurobijbel. Zeg niet dat een schrijversretraite niks oplevert. Een mislukte euro moet wel in een digitale vorm transformeren en daarvoor heb je digitale identiteit nodig. Menigeen dacht dat het allemaal met een virus te maken had die vanaf de vleermuis een sprong in de soep waagde, op de markt van Wuhan, maar zo zit het allemaal echt niet in elkaar. Een mislukte munt wordt vanzelf digitaal en dan krijg je onvermijdelijk ook digitale identiteit. Het is verrassend simpel om dat ook aan Helga in het Duits uit te leggen. Het stemt haar somber maar het contact zorgt zowaar voor een glimlach op haar verweerde gezicht. 

Bovenstaande lezing - een falende munt wordt vanzelf digitaal - is makkelijk te staven met wetenschappelijke artikelen en officiële bronnen. Als de muntunie faalt omdat die naar samenstelling te divers is, krijgen de zwakkere staten een schuldencrisis. De centrale bank moet dan de rente laag houden, anders gaan ze failliet. Sterkere landen in dezelfde muntunie krijgen echter ook die te lage rente (in een muntunie hebben alle landen dezelfde rente, hoe erg ze ook verschillen). Het gevolg voor die sterkere landen aan noordelijke zeeën is inflatie en al snel klagen ze daar over dure boodschappen en onbetaalbare huizen. Dit zorgt voor politieke fragmentatie. Het draagvlak voor de munt neemt juist af, want de gemiddelde burger heeft er niets dan last van. De centrale bank weet ook niet tot hervormen aan te zetten, dus de schuldencrisis wordt groter en groter. De rente blijft laag om dat te faciliteren. Bij een mogelijke volgende crisis moet de rente nog verder omlaag maar dan gaan mensen pinnen, ze vluchten naar cash. Op cash zit immers geen negatieve rente. Daarom moet cash weg, plaatsmaken voor een digitale opvolger. Die heet CBDC, Central Bank Digital Currency. Het doel: de centrale bank, eigenlijk de overheid, meer controle geven over wat u doet met uw eigen spaargeld. Dat komt neer op aansporen tot uitgeven, er moet een economie gestimuleerd worden. 

Dit zijn de feiten. Noem ze en je wordt al snel behandeld als een met uitwerpselen besmeurde melaatse paria die niet snapt dat hoestdrank geen water is. Tijdens de pandemie wilde de meerderheid deugen en zowel fysiek als sociaal veilig zijn. Het gevolg was de app-maatschappij, waarom jezelf als persoon van vlees en bloed presenteren als er ook een overbodige digitale oplossing is? Die app gaat over in de European Digital Identity Wallet (eID). Dat klink als een digitale portemonnee, handig, kun je je pasjes ook niet meer kwijtraken. Zo wordt het verkocht maar dat klopt natuurlijk niet. Alle aspecten van identiteit die samen in de ‘wallet’ zitten, worden aan elkaar gekoppeld. Met een druk op de knop zien de opsporingsautoriteiten welke aambeienzalf u toepast alsmede uw laatste uitbarsting op social media, mochten ze uw kenteken natrekken als u zich vreemd gedraagt in het verkeer. De kern van de wallet is niet dat de pasjes bij elkaar zitten (dat bestaat al, dat heet ‘portemonnee’), het gaat om het koppelen van al die data, ook uw betaalgegevens.

Als dit de reden is van digitale munten en bijbehorende identiteiten, kunnen we dan een groot spoor aan neutraal en betrouwbaar onderzoek vinden dat deze lezing onderschrijft? Natuurlijk, het begint al in 2016 of zelfs 2015. Toen zagen centrale banken al dat de rente negatief werd. Dan de rente nog verder verlagen zorgt voor een vlucht naar cash, dus moet je overwegen cash uit te bannen. Dat is de reden waarom CBDC eraan komt.

Deze zomer gaan we 25 wetenschappelijke artikelen bespreken over de noodzaak van CBDC als vervanger van cash in een wereld waarin de rente kunstmatig laag gehouden moet worden. Menigeen verzint allemaal woeste verhalen om CBDC uit te kunnen leggen, van China en griezelige virussen tot klimaat en ‘big tech’ maar de reden zit in de noodzaak om cash uit te faseren.

Dat verband wordt in deze video van twee uur ((325) Arno Wellens: Central Bank Digital Slavernij | #79 - YouTube) uitgelegd, bij de vrienden van V for Valentine. Dit is goed materiaal voor amateurs. De discussie over digitale munten en paspoorten begon niet toen een vermeend Coronavirus zonder reden een ‘swam dive’ maakte, van de warme, vertrouwde vacht van een vleermuis in glijvlucht in Wuhan naar de kom soep kilometers lager (in virus-verhoudingen) onder het gezellige geroezemoes van het Chinese marktcafé. Nee, de discussie begon, zoals gezegd in 2015 en 2016. Erg vervelend, al die mainstream braveriken die nu menen anderen weg te kunnen zetten als complotdenker, terwijl ze er toen niet al bovenop zaten. 

Zaten ze er toen wel bovenop, dan hadden ze de nakende komst van CBDC al in hun mailbox gekregen. Dat vergt geen toverkunsten, schrijf je gewoon in voor persberichten van de ECB (of BIS, IMF, DNB, noem maar op) en je krijgt alles op een soepbordje aangereikt. Het is wel veel allemaal, maar ook weer gratis. Snappen wat er gebeurt is een kwestie van keuzes maken. Iedereen was toen druk met de sportzomer, gekleurde zebrapaden, de billen van Kim Kardashian, niet bestaande loonkloven en ander vermeend onrecht alsmede Pokemon terwijl de ECB eerlijk het beestje bij de naam noemt: bij negatieve rente verdwijnt cash. Veel leesplezier met dit stukje ondubbelzinnige proza van de ECB. De rest van de serie lezen? Simpel, die komt hierna, in hetzelfde blog, terwijl dit artikel als overzicht zal dienen - hier komen linkjes naar de andere artikelen te staan over ‘zero lower bound’, gedurende deze zomer, alles gratis en voor niets. Zo aardig ben ik, Helga zag het ook meteen. Bovendien, de kans is groot dat u niet weet wie Benoît Cœuré is. Deze centrale bankier noemt de wrijving tussen het bestaan van cash en negatieve rente tijdens een sjiek diner met andere centrale bankiers in Basel. De ECB vond het de moeite waard het op de eigen website te plaatsen, het is de eerste in de reeks over ‘zero lower bound’. Daarom, niks geheimzinnigs aan. Cœuré noemt wel dat het afschaffen van cash niet hoeft, als de centrale bank op andere manieren weet tot hervormen aan te zetten. Dat is alleen faliekant mislukt. En nou? Daarom: het podium is voor Cœuré

How binding is the zero lower bound? (europa.eu)

Mijn werk mogelijk maken? Kijk op Backme.org, anders wordt het een onmogelijke klus. Voorwaarts!